[RÖPORTAJ] Lay Zhang, Çin Müziğini Tüm Dünyaya Tanıtmayı Hedefliyor

 

Lay Zhang (namı diğer Zhang Yixing) çıkış albümü Lose Control’u yayınlayalı birkaç yıl oldu. 2012’de erkek K-pop grubu EXO’nun bir parçası olarak çıkış yapmasının ve Çin’de ünlü bir televizyon yüzü haline gelmesinin ardından önde gelen bir yıldız oldu. Genellikle LAY adıyla bilinen Zhang 5 yıldan daha az bir sürede Asya’daki en büyük müzisyenlerden birisi olduğu bir yıla giriş yaptı: 2018’de Namanana albümüyle Amerika’nın Billboard 200 listesine girdi, Forbes Çin’in 2020’de paylaştığı 100 Ünlü sıralamasında 5.sıraya yerleşti.

Lay iki bölümden oluşan Lit albümünü bu yıl Haziran ve Temmuz aylarında yayınladı. Geleneksel Çin müziği unsurlarıyla modern müzik tarzlarını harmanlayan çok yönlü albüm Lay’in kökenlerinin üzerinde duruyor. “Lit” parçasında söylediği gibi Çin’i dünya sahnesine taşımasıyla birlikte şarkıda geniş ölçüde klasik tarzlardan ve hikâye anlatıcılığından yararlanıyor; şarkının oldukça sinematik müzik videosunda Lay’in efsanevi komutan Xiang Yu’dan esinlenerek canlandırdığı, göz alıcı tarihi bir alanda düşmanların arasında duran bir savaşçı olduğu görülüyor.

Çıkış parçası ve albüm bir bütün olarak Lay’in “M-pop”, karışık Mandarin pop müziği, dediği müzik tarzını ifade ediyor; Çin kültürünü global -daha çok batılı- dinleyicilere tanıtma hedefiyle liderlik ettiği bir müzik tarzı. Dünyanın daha çok bölündüğü ve Çin ile ABD’nin ticaret savaşının devam ettiği bir dönemde bu büyük bir hedef gibi görünebilir. Fakat Lay Forbes’le olan sohbetinde kültür üzerine olan siyasi sonuçları değerlendirmekten kaçınsa da, birçok kültürü bir araya getirmenin farklı kültürler arasında daha büyük anlayışlar yaratacağını umuyor, yeter ki birbirimizi dinlemeye vakit ayıralım. Veya Lay’in deyişiyle M-pop sayesinde.

Tamar Herman: Lit albümünün uzun versiyonunu Temmuz ayında yayınladın, albüm geleneksel Çin müziğiyle modern müzik unsurlarını harmanlamasıyla çokça sevgi gördü. Bu albüm için ilham kaynağın neydi?

Lay: Çin kültürünü paylaşmak istedim, bu yüzden elimden geleni yapıyorum. Çünkü ben Çinliyim ve Çin’den birçok şey öğrendim. Bence ülkemizde, insanların belki de bilmediği birçok kültür elemanı ve geleneksel enstrüman var. Tüm bunları ve mükemmel Çin kültürünü insanlara tanıtmak istiyorum.

“Lit” kelimesi Çince “lotus” kelimesine çok benziyor. İnsanların şunu bilmesini istiyorum, nereden başlarlarsa başlasınlar olmayı istedikleri her şeyi olabilirler. Tıpkı kökünden başlayıp güzel çiçekler açan lotus gibi. Ayrıca hayatın döngüsünden ilham aldım ve buna Çin üzerinden yaklaşmak istedim. Albümün ilk yarısı daha çok geçmiş hakkında ve geleneksel enstrümanları kullanarak Çin hikayelerinden söz ediyor. İkinci yarısı ise şimdiki zamandan ve şu an uğraştığımız şeylerden bahsediyor, daha çok modern sesleri içeriyor. Scott Storch ve Murda Beatz gibi büyük yapımcılarla çalıştım. Onlarla birlikte çalışıp birçok şey öğrenerek yalnızca bir parçada farklı kültürleri birleştirebiliyorum, benim için harika bir iş.

Herman: Albümün ilk çıkış parçası olan “Lit” için destansı bir müzik video yayınladın. 14 Eylül’de ise Faslı Hollandalı DJ R3hab’ın, daha önce yayınladığın “Boom” şarkısına yaptığı remix versiyonuyla geri dönüyorsun. Dinleyicileri Lit albümüne çekecek bu mükemmel iki şarkı için nelerden bahsetmek istersin?

Lay: “Boom” şarkısı için herkesin eğlenmesini ve bir şeyleri unutmasını istiyorum. Bu sene gerçekten de çok kötü geçti, değil mi? İnsanların, kötü şeyleri unutmasını ve göz ardı etmesini istiyorum. Kendilerine mutlu ortamlar yaratsınlar sadece.

Albümün ikinci yarısı için asıl niyetim ilk önce “Changsha” şarkısını tekli olarak yayınlamaktı. Fakat yayınlanma sürecinde onun yerine “Boom” seçildi, çünkü covid’in dünyaya getirdiği şu anki ortama uygun olanı birazcık daha fazla yansıtıyor. Buna daha çok odaklanmak istedim. Herkesin eğlenmesini ve kötü şeyleri unutmasını istiyorum. Bu yılın negatifliğini bir kenara atıp pozitif şeylere odaklanalım.

Herman: Lit albümünün ve daha önceden yayınlanan albümlerinin oluşturulma süreçleri nasıl farklılık gösterdi?

Lay: Bir video oyunu oynarken seviye gittikçe artar, değil mi? Ben de her yıl seviye atlamak, her yıl daha iyi olmak istiyorum. 

Herman: Ne tür bir video oyun karakteri olmak isterdin?

Lay: Savaşçı. Başka bir ülkeye gitme fırsatı bulabilirsem Tight Eyez (krump dansının yaratıcısı) ile bir savaşa girmek istiyorum.

Herman: Hazır söz etmişken… Twitter’da hayranlara bir soruları olup olmadığını sormuştum. Aynı zamanda harika birçok fikir varken krump sevgini merak eden bir sürü kişi olduğuna çok şaşırdım. Bu dans şekli sana nasıl hitap ediyor, bu dansı “Lit” şarkısında vurgulamayı neden istedin?

Lay: “Lit”in çok yavaş bir temposu var. Caz, hip-hop vb. koreografilerin bu şarkıya uymadığını düşündüm. Krump bu şarkıya uyum sağlamıştı, o yüzden öğrenmeye çalıştım. Başlarda yapması çok zor geliyordu. Dans hocasını, hareketi, hareket tarzını tam olarak taklit edemiyordum. Nedenini öğrenmek istedim. Hocam, “Bu dans tarzı için zaman harcamalısın, o zaman değişebilirsin.” dedi. Hareketler ve verdiği his için çok fazla pratik yaptım. Belki 3 ay sürmüştür ama krumpın daha yalnızca başındayım. Bir oyunda 3.seviye diyebiliriz belki.

Herman: “Lit”te Çin’i dünya sahnesine taşıdığını söylüyorsun, son zamanlarda da M-Pop’un uluslararası açıdan büyümesinin öncüsü olmak istediğinden çokça bahsetmiştin. Başarı sağlamayı umduğun şeyler neler? 

Lay: Bence Mandarin diğer ülkelerin dilleriyle karıştırılarak bir şarkıda kullanılabilir. Böylece şarkı İngilizce, Fransızca, Korece olsa bile herkes Çin havasını hissedebilir. Hangi dil olduğu fark etmiyor, bir parça veya müzik yaparken yalnızca birçok dili katmayı istiyorum. İnsanlar İngilizce şarkıların neyden bahsettiğini tahmin edebiliyorsa, Çince şarkıların neyden bahsettiğini de tahmin edebilir. Şarkıları anlamak çok kolaydır. Sıralamalarda veya listelerde değil, Çin kültürünü tüm dünyaya yayma konusunda etkili olmak istiyorum.

Herman: Çince popüler müzik, İngilizcede Cantopop ve Mandopop gibi farklı kategorilerle birlikte tipik olarak “C-pop” olarak biliniyor. Neden “M-pop” olarak değiştirme vaktinin geldiğini düşündün?

Lay: Çünkü bir şeyleri harmanlamamız gerekiyor bence. Global bir dünyada yaşıyoruz. Ayrıca Çin’in ve diğer ülkelerin geleneksel enstrümanlarının bir arada olduğu müzik aranjmanları istiyorum. Geleneksel Çin enstrümanlarında, enstrümanın bir tarzını diğerleri olmadan kullanmak daha iyi olur. Çok eşsiz bir sese sahiptirler fakat yeni bir hava katmak için diğer enstrümanlarla harmanlayabilirsiniz. 

Herman: Hem K-pop’ta hem de Çin müzik endüstrisinde önemli bir yıldız oldun. Şu an K-pop batıda rağbet görüyor, M-pop’un potansiyeli hakkında neler düşünüyorsun? 

Lay: “Namanana”da yalnızca dilleri karıştırdık, Çinceyle İngilizceyi. Ama bu çok temel, değil mi? Bence şu an M-pop’un kurallarını değiştirmesi gerekiyor. Lit sayesinde M-pop’u başka bir seviyeye taşıyabileceğimiz potansiyeli gördüm. Bunun yalnızca dil harmanlaması olmadığı; aynı zamanda kültür, enstrüman, tarz harmanlaması olduğu bilinmeli. Çin’de farklı enstrümanların ve eşsiz seslerin olduğunu bilmenizi istiyorum. Bence M-pop’u başka bir seviyeye taşıyacak bir potansiyel var. İnsanlara şunu söylemek istiyorum; “İşte bu Çin müziği.”

Herman: Yıllardır performans sergiliyorsun. Sanatçılığın ve performansların zaman içinde sence nasıl değişiklik gösterdi? Sanatın için sence neler önemli?

Lay: Benim için öncelikle müzik önemli. Doğru müziği bulamazsam performanslarımı güzel bir şekilde sergileyemem. İkinci olarak bence pratik çok önemli. Harika, kusursuz bir sahne sunmak istiyorsanız pratik çok önemlidir. Bu yüzden dans ve şarkı söyleme üzerine pratik yapmak için vakit harcamanız gerekiyor. Üçüncü olarak çalışanlarıma gerçekten saygı duyuyorum. Sahneyi, ışıkları, hoparlörleri ve sanatçı için lazım olan şeyleri hazır hale getiriyorlar. Bir de hayranlarım. Hayranlarım çok önemli. Bu dördü olmadan hiçbir şey yapamam. 

Herman: Bu yıl birçok kişi için sıkıntılı geçti. Zor zamanlarda seni mutlu eden veya sana umut veren şeyler neler? İnsanlara önerilerin var mı? 

Lay: 2020 çok kötü bir yıldı. Fakat yarının iyi olacağına inanmamız gerekiyor. Çok iyi bir yarınımız, çok iyi bir geleceğimiz var. Bu yüzden güveninizi kaybetmeyin, mutluluğunuzu kaybetmeyin. Hayallerinizi unutmayın. Hayallerinizin peşinden koşun ve mutlu olun. Bir de ailenizle vakit geçirin. İstediğiniz zaman her şeyi elde edebilirsiniz.

LAY '莲 (Lit)' MV

[Lütfen çevirilerimizi kaynak belirtmeden kullanmayınız. Teşekkürler.]

ENG: Forbes

TR: Buse